منطق اسلام با تکلیف‌گرایی بدون توجه به نتیجه هم‌خوانی ندارد

برای شناخت «معروف» و «منکر»، هیئت‌های مذهبی باید قرآنی شوند

 

در باب اهمیت امر به معروف و نهی از منکر

امر به معروف و نهی از منکر در تعالیم اسلامی جایگاه ویژه‌ای دارد. در اهمیت این فریضه، همین بس که امیرمؤمنان(ع) می‌فرماید: «وَمَا أَعْمَالُ الْبِرِّ کُلُّهَا وَالْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اللهِ، عِنْدَ الاَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْیِ عَنِ الْمُنْکَرِ، إِلاَّ کَنَفْثَة فِی بَحْر لُجِّیٍّ» (حکمت 374) در مقام تشبیه، همه نیکی‌ها، حتی جهاد در راه خدا، مقابل امر به معروف و نهی از منکر، مانند یک مشت آب است در برابر یک دریای موّاج. به این دلیل که امر به معروف و نهی از منکر زیربنای پیاده شدن دین در جامعه است. دیگر این‌که این فریضه، مصالح عمومی جامعه را تضمین و تأمین می‌کند؛ ربطی به جناح و گروه هم ندارد، مصالح همه را در بر می‌گیرد. امام علی(ع) در این‌باره می‌فرماید: «وَالاَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ مَصْلَحَةً لِلْعَوَامِّ» (حکمت 252) مصلحت همه جامعه در گرو اجرای این فریضه است و اگر انجام نشود، اراذل و اوباش بر مردم مسلط می‌شوند؛ یعنی از تبعات سنگین و سخت انجام نشدن فریضه امر به معروف و نهی از منکر، تسلط اوباش و اراذل بر جامعه است. امام(ع) می‌فرماید که بعد از این اتفاق، صدای مردم به آسمان بلند می‌شود، از خدا می‌خواهند که آن ها را از دست این اراذل نجات بدهد، اما دعای آن ها مستجاب نمی‌شود زیرا این وضعیت، نتیجه عمل خود آن هاست. از سوی دیگر، آن‌چه که در ادامه به عنوان نکات یا چالش‌هایی در حوزه امر به معروف و نهی از منکر مطرح می‌کنیم، به معنای ترویج بی‌تفاوتی در این قضیه نیست؛ هدف ما این است که آمر به معروف و ناهی از منکر، لوازم را بداند و بعد، در این شرایط بغرنج و خاص، به درستی و آگاهانه عمل کند و اسباب خسارت و آسیب به دین و نظام نشود. در ادامه نکاتی را در این زمینه عرض خواهیم کرد.

نکته نخست: چالش تغییر ارزش‌ها

یکی از بزرگ ترین موانع پیش روی انجام صحیح فریضه امر به معروف و نهی از منکر، تغییر ارزش‌هاست؛ منظور این است که مفهوم معروف‌ها و منکرها در ذهنیت عموم مردم تغییر کند. معروف اصلی همان است که از سوی خداوند تعیین و توسط رسول خدا(ص) ابلاغ شده‌است؛ منتها در این بین، گاهی این مفهوم در ذهنیت مردم تغییر می‌کند، بالا و پایین می‌شود و با اصل خودش فاصله می‌گیرد که خطرناک است و باید آن را یکی از موانع اصلی امر به معروف و نهی از منکر بدانیم. امام علی(ع) وقتی می‌خواهد درباره شرایط آینده با مردم صحبت و در واقع آینده را برای آن ها پیش‌بینی کند، می‌فرماید: «سَیَأْتِی عَلَیْکُمْ مِنْ بَعْدِی زَمَانٌ لَیْسَ فِیهِ شَیْءٌ أَخْفَى مِنَ الْحَقِّ، وَلاَ أَظْهَرَ مِنَ الْبَاطِلِ، وَلاَ أَکْثَرَ مِنَ الْکَذِبِ عَلَى اللهِ وَرَسُولِهِ» (خطبه 147) زمانی فراخواهد رسید که حق، بسیار مخفی و باطل، بسیار آشکار و دروغ بستن بر خدا و پیامبرش نزد مردم زیاد می‌شود؛ بعد اضافه می‌کند که در میان مردم چیزی ناشناخته‌تر از معروف و شناخته‌شده‌تر از منکر نخواهد بود. یعنی شرایطی درست می‌شود که در آن معروف‌ها تغییر می‌کند؛ این شرایط، شرایط بسیار سختی برای امر به معروف و نهی از منکر است. چون قرار است «اَمر» کنی، یک اَمرِ استعلایی و استیلایی. طرف قرار است برود به کسی که منکر خدا را انجام می‌دهد، تشر بزند که نکن! خب، وقتی که او این منکر را منکر نمی‌داند و بلکه ممکن است آن را معروف هم فرض ‌کند، در برابر آمر می‌ایستد، مقاومت می‌کند و حتی گاهی باورش این است که آمر دارد به منکر اَمر می‌کند. با این وضعیت، کار امر به معروف و نهی از منکر گره خواهد خورد. امیر مؤمنان در خطبه 88 نهج‌البلاغه، ضمن شرح شرایط دشواری که با آن روبه‌روست، می‌فرماید: «الْمَعْرُوفُ فِیهِمْ مَا عَرَفُوا، وَالْمُنْکَرُ عِنْدَهُمْ مَا أَنْکَرُوا»؛ این‌ها معروف را همان چیزی که خودشان فکر می‌کنند، می‌دانند و منکر را هم همین‌طور؛ چیزی را در ذهنیت خودشان، با میل خودشان معروف و منکر فرض می‌کنند. ببینید، این مسئله مهمی است؛ این‌طوری هر کس به رأی و نظر خودش عمل می‌کند و می‌شود امام خودش! بخشی از مصیبت امروز جامعه ما همین است؛ این‌که همه از یک تعریف پیروی نمی‌کنند و تازه برخی از آن هایی هم که فکر می‌کنند مثلاً آمر به معروف و ناهی از منکر هستند، تعریف دقیق و درستی از معروف و منکر ندارند و خودشان دردسرساز هستند و مشکل‌آفرین. توجه به قرآن می‌تواند تا حد زیادی این مشکل را برطرف کند. یکی از آسیب‌های هیئت های مذهب ما همین است؛ ما در جلسه‌های قرآن چنین آسیب‌هایی را کمتر می‌بینیم. در هیئت‌ها آن‌چه غلبه دارد احساس است. باید بچه‌ هیئتی‌های قرآنی یا قرآنی‌های هیئتی داشته‌باشیم و به این مسئله، توجه کنیم. بنابراین باید برای ارشاد و تعلیم و شناساندن معروف‌ها، از جمله حجاب، تلاش کرد و آن را به عنوان معروف جا انداخت.

 نکته دوم: دردسر «معروف ناشناسان»

یکی از موانعی که بر سر راه انجام فریضه امر به معروف و نهی از منکر قرار دارد، کسانی هستند که می‌خواهند آمر به معروف و ناهی از منکر باشند، اما نه معروف را می‌شناسند، نه منکر را و نه اصلاً روش این کار را بلدند. افرادی هم که دلسوزان واقعی جامعه و آگاه به این امور هستند، چون ارزش‌ها و مفاهیم در جامعه و نزد همین افرادی که فکر می‌کنند آمر و ناهی هستند، تغییر کرده‌است، منزوی می‌شوند، کسی به حرف‌های آن ها توجه نمی‌کند و در نتیجه، کار می‌افتد به دست همین افرادی که هیچ نمی‌دانند. امیرمؤمنان(ع) در خطبه 32 چه زیبا می‌فرماید که «أَیُّهَا النَّاسُ، إِنَّا قَدْ أَصْبَحْنَا فِی دَهْر عَنُود، وَزَمَن کَنُود، یُعَدُّ فِیهِ الُمحْسِنُ مُسِیئاً ... »؛ ای مردم! ما در روزگاری زندگی می‌کنیم که روزگار منحرف و ناسپاسی است؛ آدم‌های خوب و شایسته و نیکوکار را، گناهکار و متهم فرض می‌کنند و ستمگران هر روز بر سرکشی خودشان اضافه می‌کنند. کِی این اتفاق می‌افتد؟ زمانی که ارزش‌ها تغییر کرده و مفهوم منکر و معروف، متغیر شده‌است. مردم نگاه می‌کنند ببینند آن‌چه می‌گویی با سلیقه و رأی آن‌ها مطابقت دارد یا نه؟! اگر داشت، تو آدم خوبی هستی و در غیر این صورت، خیر! از آن طرف، ما با مشکل آدم‌های «معروف ناشناس» هم روبه‌رو هستیم. این‌ها مصداق سخن امام علی(ع) در خطبه 154 نهج‌البلاغه هستند؛ حضرت می‌فرماید: «فَإِنَّ الْعَامِلَ بِغَیْرِ عِلْم کَالسَّائِرِ عَلَى غَیْرِ طَرِیق»، این عاملان بدون دانش، مانند کسانی هستند که حرکت می‌کنند، اما در جاده راه نمی‌روند! چنین آدمی، هر چه جلوتر برود، از مقصد دورتر می‌شود. این هم دردسر بزرگی است که کار دست آدم‌هایی بیفتد که به قول سعدی، جای کعبه، به ترکستان می‌رسند! آدم‌هایی که اتفاقاً شور دارند، اما آگاهی‌شان کامل نیست و بیش از آن‌که کار راه بیندازند، معضل هستند. امیرمؤمنان(ع) در یکی از حکمت‌های نهج‌البلاغه می‌فرماید: «قَصَمَ ظَهْرِی رَجُلاَنِ عَالِمٌ مُتَهَتِّکٌ وَ جَاهِلٌ مُتَنَسِّکٌ»؛ دو گروه کمر مرا شکستند؛ این‌ها ظاهراً خودی‌ هستند، حضرت نمی‌فرماید «معاویه»، می‌فرماید «جَاهِلٌ مُتَنَسِّکٌ»، یعنی نادانی که شور مذهبی دارد، احساساتش خیلی بالاست ولی با اساس و منظومه دین آشنا نیست. او فقط متنسّک است، متنسّک یعنی کسی که به ظواهر مذهبی پایبندی زیادی دارد. البته این پایبندی در جای خودش خیلی خوب است، ولی دین که فقط این ظواهر نیست. اگر دین را مثل یک ساختمان فرض کنید، این ظواهر می‌شود لامپ و لوستر آن، ابتدا باید پایه و اسکلت را محکم کرد. این گروه، یعنی افراد نادانِ پرشور، این پایه محکم را ندارند، از نقشه جامع دین چیزی نمی‌دانند. از آن طرف، «عَالِمٌ مُتَهَتِّکٌ» هم معضل بزرگی است؛ این‌ها عده‌ای هستند که آگاه اند اما تقوا ندارند، سیاست‌باز هستند، دنبال منافع خودشان می‌روند، به مصالح اجتماع فکر نمی‌کنند و به هر موضوعی، از دریچه منافع خودشان می‌نگرند. این‌ها هم معضل بزرگی هستند.

نکته سوم: زمان‌شناسی

در موضوع امر به معروف و نهی از منکر، زمان‌شناسی یک اصل بسیار مهم است؛ هم مهم و هم پیچیده. شما باید بدانید که در حال حاضر تکلیف چیست؟ این‌که تشخیص بدهیم باید از میان معروف‌ها، سراغ کدام‌یک برویم، کار ساده‌ای نیست، واقعاً پیچیده‌است. از امام صادق(ع) روایتی داریم که می‌فرماید: «العالِمُ بِزَمانِهِ لا تَهجُمُ عَلَیهِ اللَّوابِس»؛ از آن روایت‌های کلیدی است، مخصوصاً برای عرصه اَمر به معروف و نهی از منکر، کسی که آگاه به زمانه خودش، یعنی زمان‌شناس باشد، فضای جامعه را بشناسد و مشکلاتِ روز را بداند، در معرض هجوم شبهات قرار نمی‌گیرد. یعنی اگر کسی دین را بشناسد و تقوا هم داشته‌باشد، ولی زمان‌شناس نباشد، در تشخیص گیج می‌شود، گیر می‌کند. گاهی دشمن می‌آید و نقشه‌ای را طراحی می‌کند که به نظام اسلامی ضربه بزند، برنامه دقیق دارد، یک برنامه پیچیده که روی آن کار شده‌است، این‌جا زمان‌شناسی به کار مؤمن می‌آید؛ باید آرایش میدان را بشناسد و این امر، با شناخت زمان خودش، ممکن می‌شود. آدم زمان‌شناس، رفتار توام با عقلانیت دارد؛ به پیامدهای اعمال و تصمیماتش فکر می‌کند. آدم زمان‌شناس، دشمن‌شناس هم هست، ارزش‌های حاکم بر جامعه را هم می‌شناسد، با افکار مردم آشناست و می‌داند آن ها چه ذهنیتی دارند. به همین دلیل، هنگام بروز رویدادها و تزاحم‌ها، تصمیم دقیق می‌گیرد و نمی‌گذارد دشمن نقشه‌اش را عملی و از این موقعیت سوء استفاده کند.

نکته چهارم: اهمیت توجه به نتیجه

آدم عاقل به دنبال کاری که نتیجه ندارد، نمی‌رود. بحثی پیچیده در میان برخی مذهبی‌ها وجود دارد که می‌گویند ما تکلیف‌گرا هستیم و به نتیجه کاری نداریم. اما نظر اسلام این نیست. اتفاقاً اسلام می‌گوید نتیجه‌گرا باش، اما اگر با تدبیرِ درست پیش رفتی و به نتیجه نرسیدی، دلت قرص و محکم باشد که تو، به تکلیفت عمل کرده‌ای. اما وقتی که قرار است به تکلیفت عمل کنی، بدون تدبیر و تفکر در نتیجه، اصلاً نمی‌شود، نمی‌توانی؛ مثلاً در صحنه نبرد، همین‌جوری بزنی به خط و بعد بگویی به تکلیف عمل می‌کنی! این که نمی‌شود. در روایت داریم که «إذا أردتَّ أنْ تفعَلَ أمرًا فَتَدَبَّرْ عاقِبَتَهُ»؛ وقتی اراده انجام کاری را داشتی، به عاقبتش فکر کن. تکلیف ما این است که با انتخاب نقشه و راهبرد مناسب، به دنبال گرفتن نتیجه باشیم. شهید سلیمانی چطور عمل می‌کرد؟ عقلش را به کار می‌گرفت، مشورت می‌کرد، تاکتیک مناسب جنگی را بر می‌گزید تا به پیروزی برسد. حالا اگر این وسط، طرح به سرانجام مدنظر هم نمی‌رسید، می‌گفت ما مأمور به انجام وظیفه هستیم؛ کدام وظیفه؟! وظیفه‌ای که طی آن و در مقام طراحی، نتیجه را مدّ نظر قرار داده باشیم؛ این‌جا اگر شهید بشویم یا پیروزی به دست بیاید، «إِحدَى الحُسنَیَینِ» (توبه - 52) است. بگذارید مثال دیگری بزنم؛ امام حسین(ع) برای پیروزی جنگید و نه شهادت. آن‌حضرت تلاش کرد در جنگ پیروز شود. روز عاشورا، امام(ع) دقیق‌ترین آرایش جنگی را داشت و به همین دلیل، با وجود کمی نفرات، طول کشید تا دشمن بتواند بر سیدالشهدا(ع) و یارانش غلبه کند. وقتی آن نقشه که بر اساس کسب نتیجه طراحی شده‌بود، به سرانجام نرسید، امام(ع) هم فرمود که به رضای الهی راضی است. امر به معروف و نهی از منکر هم همین است. باید دید این کاری که انجام می‌دهی، جواب می‌دهد یا نه؟

نکته پنجم: تحبیب و ارشاد؛ راهبرد‌های مغفول مانده

اشاره کردیم که هنگام امر به معروف و نهی از منکر، باید به مسئله مفهوم معروف و منکر در ذهن فرد مقابل توجه داشته‌باشیم. اگر معروف ما، معروف او نباشد، این گفتن چیزی را درست نمی‌کند. این‌جا باید مقدمات را رعایت کرد. چرا به جای «اَمر»، ابتدا به سراغ ارشاد نرویم. کسی که امر به معروف می‌کند، باید مقدمات اَمر را رعایت کند. شما اگر به دنبال امر به حجاب هستید، باید آن را تحبیب کنید؛ یعنی چه؟ یعنی محبت حجاب را در دل‌ها بیندازید. این می‌شود مقدمه اَمر. به یک نفر می‌گویند برو روی پشت‌بام و فلان کار را انجام بده؛ او می‌رود و نردبان می‌گذارد؛ به وی تشر می‌زنند که مگر نگفتیم برو بالای پشت‌بام! او می‌گوید: خب این کار هم بخشی از همان اقدام است. تحبیب و ارشاد مثل همان نردبان است. باید قدم به قدم پیش رفت. اَمر از موضع بالا انجام می‌شود؛ جایی کاربرد دارد که همه به یک مبانی مشترکی اعتقاد دارند. اهل مسجد، به یک مبانی مشخصی معتقدند، آن‌جا وقتی قرار به اَمر باشد، می‌توان با تکیه بر همین مبانی اعتقادی مشترک، کار را انجام داد؛ اما وقتی کسی آن مبانی را قبول ندارد، تکلیف چیست؟ باید گام به گام پیش رفت. اسلام برای اعمال و از جمله امر به معروف و نهی از منکر، یک سِیر را در نظر گرفته‌است. برخی از این آمران به معروف و ناهیان از منکر، با این سِیر آشنا نیستند، از روان‌شناسی و جامعه‌شناسی در این زمینه بی‌بهره‌اند و منظومه کلی دین را نمی‌شناسند. فرد ابتدا باید دین را بپذیرد و قبول کند که اموری مانند حجاب، به نفع خودِ اوست. باید مراحل تربیتی لازم را طی کند. وقتی آن فرد بی‌اطلاع می‌خواهد امر به معروف و نهی از منکر کند، می‌رود و با وجود این‌که می‌داند احتمال درگیری است، ظرف ماست را به سر یک نفر می‌کوبد و بعد، کار می‌افتد دست دشمن؛ فیلم آن می‌رود آن سر دنیا و می‌شود آن‌چه نباید بشود. ببینید دشمن با این قضیه «ماست‌پاشی» چه هجمه‌ای را علیه امر به معروف و نهی از منکر ترتیب داد؟ اصلاً دشمن منتظر چنین موقعیتی است که تو به او پاسِ گُل بدهی. چند لحظه به این مسئله فکر کن که اگر شما امر به معروف کردی و به نفرت از حجاب افزودی، آیا کارت با روحِ فریضه امر به معروف و نهی از منکر سازگار است؟ تو نفرت درست کردی؛ حال آن‌که هدف ما محبوب شدن حجاب است. باید حواسمان باشد که ضرر اعمال ما، به یک جا محدود نمی‌شود. دامن همه را می‌گیرد. ما نباید باعث خجالت مکتب اهل‌بیت(ع) باشیم، باید برای این مکتب زینت و زیور شویم. کسانی را که در جامعه شاهد عمل ما هستند، نباید منزجر و متنفر کنیم؛ عمل شما دامن اسلام و اهل‌بیت(ع) را می‌گیرد و تو، همین عده‌ای را که در فضای بینابین قرار دارند، هُل می‌دهی به سمت دشمن و بر سوءتفاهم‌ها دامن می‌زنی. آیا بهتر نبود به جای «اَمر»، اگر از دستمان بر می‌آید، ارشاد، تحبیب و تشویق کنیم؟ نمی‌شود اول محبت کرد تا دل طرف مقابل نرم بشود؟ شما دوست داری این دختر خانم ارشاد بشود یا نه؟ دلت برای او می‌سوزد یا نه؟ خب او تربیت شده همین مدارس ماست، پای همین سینما و تلویزیون ما نشسته و تربیت شده که برخی از بازیگرانی که در آن مطرح شدند و معروف، نه فقط به حجاب اهمیت نمی‌دهند، بلکه حتی نماز نمی‌خوانند! ادبیات ما را ندارند! حالا چشم باز کرده‌ای و می‌بینی که شرایط خوب نیست، می‌خواهی کاری انجام بدهی، می‌روی و با رفتارت نفرت ایجاد می‌کنی و بخشی از مردم را هُل می‌دهی سمت دشمن؟! این کار درستی نیست.حاج قاسم چه ادبیات زیبایی در این مورد داشت؛ می‌گفت که همان دختری که حجابش کامل نیست هم، دختر ماست. این نکته‌ای است که نباید فراموش کنیم.

نکته ششم: دو صد گفته چون نیم کردار نیست!

در امر به معروف و نهی از منکر، کار عملی، بسیار مهم‌تر از کار لسانی و زبانی است؛ آیا در روایت نخوانده‌اید که امام صادق(ع) می‌فرماید: «کونُوا دُعَاةً لِلنَّاسِ بِغَیرِ أَلْسِنَتِکمْ»؟ (کافی، ج2، ص78) وقتی سوءتفاهم بالا می‌گیرد و زیاد می‌شود، عمل خیلی مهم است. شما اگر در محله خودت، در میان مردم، رفتار خوب و خداپسندانه داشته‌باشی، معتمد و محل احترام مردم می‌شوی و آن‌وقت، هنگامی که امر به معروف یا نهی از منکر می‌کنی، حرفتان را قبول می‌کنند؛ هر چند که عمل، هنوز مقدمه‌ است و اگر قرار باشد وارد فریضه امر به معروف و نهی از منکر بشوید، باید یادتان باشد که رسول‌خدا(ص) فرمود: «کَلِّمَ اَلنَّاسَ عَلَى قَدْرِ عُقُولِهِمْ» (کافی، ج1، ص23) شما با زبانی که طرف متوجه بشود، باید منافع حجاب را برای وی بازگو کنید و با همه نمی‌توان با یک ادبیات سخن گفت. باید مردم قدر و فایده این اقدام شما را بفهمند و بدانند.

نکته هفتم: مخاطب‌شناسی

در امر به معروف و نهی از منکر، باید مخاطب را شناخت. او در چه فضایی قرار دارد؟ خیلی وقت‌ها ما به این موضوع مهم توجه نمی‌کنیم. امیرمؤمنان(ع) می‌فرماید: «مَنْ أَسْرَعَ إِلَى النَّاسِ بِمَا یَکْرَهُونَ، قَالُوا فِیهِ بِمَالاَ یَعْلَمُونَ» (حکمت 35) اگر می‌خواهی چیزی را به مردم بگویی که خوششان نمی‌آید، تند نرو؛ تحمل را بالا ببر. همه آدم‌ها احترام را دوست دارند، اول باید طرف بداند که تو خیر او را می‌خواهی و دوستش داری. از روی دلسوزی حرفی می‌زنی. از خودِ او بَدَت نمی‌آید، از کارش بیزاری. این خیلی اثرش بیشتر است تا آن‌که کاسه ماست را روی سر مردم خالی کنی! امام(ع) می‌فرماید که اگر تند بروی، مردم درباره تو چیزهایی را می‌گویند که نمی‌دانند، یعنی به تو تهمت خواهند زد. قوم لوط مرتکب عمل زشتی می‌شدند، ببینید پیامبر آن ها با این عمل چگونه برخورد می‌کند –الحمدلله، ساحت جامعه ما از این بلایا مصون است؛ اما از آن جهت که در مثل مناقشه نیست، عرض می‌کنم - در قرآن‌کریم، خداوند وقتی داستان قوم لوط(ع) را روایت می‌کند، از زبان آن پیامبر الهی درباره عمل قوم وی می‌فرماید: «إِنِّی لِعَمَلِکُمْ مِنَ الْقَالِینَ»؛ (شعرا - 168) من دشمن عمل شما هستم، نه خودِ شما. من خیر و صلاح شما را می‌خواهم.

گروه ورزش/ دوشنبه شب برنامه فوتبال برتر محل مناظره مسئولان باشگاه استقلال با حسین قربان‌زاده رئیس سازمان خصوصی‌سازی بود. رئیس سازمان خصوصی‌سازی که طی روزهای گذشته درباره مبالغ هنگفت برداشت شده توسط مسئولان پیشین و فعلی باشگاه استقلال از محل درآمد باشگاه در بورس و پرداخت طلب استراماچونی در دو مقطع اظهارات افشاگرانه داشت، در برنامه فوتبال برتر هم از موضع‌اش کوتاه نیامد. علی فتح‌ا...زاده مدیرعامل باشگاه استقلال که با مخالفت اعضای هیئت مدیره با استعفایش، دوباره به مسند ریاست برگشته بود، همراه پرویز مظلومی یکی از اعضای هیئت مدیره، مهمان این برنامه تلویزیونی بود و مقابل سوال های پرشمار قربان زاده رئیس سازمان خصوصی سازی درباره اقدامات برای درآمدزایی باشگاه چیزی برای ارائه نداشت و بیان کرد که پیشتر توسط مدیرعامل سابق یعنی سردار آجورلو شرایط برای درآمدزایی پیش خور شده است. در این برنامه علاوه بر این که فتح‌ا...زاده محکوم شد، حکم هم برای او صادر شد و قربان زاده به وی تاکید کرد تا امروز 5 میلیاردی را که به صورت اضافی از حساب باشگاه برداشت کرده باید برگرداند. البته مدیرعامل این موضوع را تکذیب کرد و گفت: «هر کسی سندی دارد، منتشر کند». همین یک جمله کافی بود که سازمان خصوصی سازی به سرعت اسناد مالی باشگاه استقلال را بررسی کند و روز گذشته تیم سه‌نفره‌ای از سازمان خصوصی‌سازی در باشگاه استقلال حاضر شد و با حضور در بخش مالی سؤالاتی را درباره مسائل مطرح شده کرد و پیگیر دریافت اسناد و مدارک شد و به نظر می رسد کشمکش باشگاه استقلال و سازمان خصوصی سازی وارد مرحله تازه ای شده و شاید کار به دادگاه هم بکشد، موضوعی که قربان زاده بر آن اصرار داشت و از شکایتش علیه آجورلو و فتح‌ا...زاده پرده برداشت.

با وجود مناظره پرتنش مسئولان باشگاه استقلال و رئیس سازمان خصوصی سازی، آن چه حل نشده باقی ماند موضوع حذف استقلال از لیگ قهرمانان و تبعات آن و بدهی های کلان باشگاه بود که مهلت زیادی تا تسویه آن‌ها باقی نمانده و اگر این بدهی ها که از مهم ترین آن‌ها طلب 100 میلیاردی استراماچونی است تا پایان فروردین پرداخت نشود، کسر 6 امتیاز و بسته شدن پنجره نقل و انتقالات باشگاه استقلال قطعی است. این در حالی است که فتح‌ا...زاده که مشروط ابقا شده به جای عذرخواهی از هواداران و جامعه فوتبال ایران به دلیل اهمال و تعلل بابت پرداخت طلب استراماچونی و حذف استقلال از لیگ قهرمانان آسیا، دوباره وعده و وعید داد و ادعای عجیبی داشت. او با تاکید بر این که تا ۹۰ درصد شانس حضور در آسیا را از دست داده‌ایم، گفت: «نامه‌ای به کنفدراسیون فوتبال آسیا نوشتم. فدراسیون فوتبال هم خیلی کمک کرد. توضیح دادم با این شرایط، ۱۵ روز تعطیلی و پولی که می‌خواهیم در این اندازه بفرستیم، برایمان مهیا نیست. جواب این نامه بیاید، ۵۰-۵۰ است. ممکن است کنفدراسیون فوتبال آسیا واقعا حق را به ما بدهد.» پیرو این اظهارنظر و ادعای مدیرعامل باشگاه استقلال، حجت کریمی رئیس هیئت مدیره این باشگاه هم درباره امید به بازگشت استقلال به لیگ قهرمانان آسیا گفت: هنوز روزنه امیدی هست. تا ۱۵ روز دیگر وقت داریم. این وقت را AFC داده، فتح‌ا...زاده پیگیری کرده و وقتی را گرفته است. این وعده‌ای است که داده‌اند. منتظریم ببینیم چه اتفاقی می‌افتد. به نظر می رسد این گونه اظهارنظرها که برای مدیران فوتبال ایران درباره حذف استقلال و پرسپولیس و محرومیت های تیم های ملی مسبوق به سابقه است و تجربه نشان داده که اعتراض و نامه نگاری ها پس از پایان مهلت قانونی کنفدراسیون فوتبال آسیا و فیفا عملا فایده ای ندارد، صرفا برای آرام کردن هواداران و کاهش تنش روی سکوها و وقت خریدن است! هواداران که در بازی با استقلال و ذوب آهن شعارهای تندی علیه مدیران باشگاه و وزیر ورزش سر دادند، از ابقای فتح‌ا...زاده و انفعال وزارت ورزش عصبانی هستند و فقط گذر زمان و پرداخت بدهی پیش از فعال شدن سازوکارهای تنبیهی بعدی و جلب رضایت کادرفنی و بازیکنان استقلال با پرداخت معوقات آن‌ها، می تواند آرامش را به سکو و تیم برگرداند.

مسعود حمیدی/ رهبر معظم انقلاب شعار سال 1402 را «مهار تورم و رشد تولید» نام‌گذاری کردند تا دولت مکلف به تعیین راهبرد اقتصادی برای عملیاتی کردن این شعار و مهار تورم بالای 50 درصدی همزمان با رشد تولید شود، اما برخی تصمیمات دولت در همین دو هفته گذشته حکایت از نوعی بی‌ثباتی و فقدان رویه مشخص در سیاست‌گذاری داشته است که در بین فعالان اقتصادی به تصمیمات خلق‌الساعه مشهور است و همواره منجر به  بی‌ثباتی در بازار و ضرر جدی بخش تولید و مصرف‌کنندگان شده است. قیمت مواد اولیه پتروشیمی‌ها در طول سال‌های اخیر و بعد از نوسانات ارزی 3 سال گذشته گلایه‌ها و اعتراضات زیادی را از سوی واحدهای تولیدی به همراه داشته است و گاه ادعا می‌شد نوعی فساد در حوزه خوراک پتروشیمی‌ها یا رانت وجود دارد و این رویه همیشه به ضرر زنجیره‌های تولید پلاستیک و پلیمر و مصرف‌کننده نهایی بوده است. تغییرات نرخ خوراک پتروشیمی‌ها در دو هفته ابتدایی امسال به‌ رغم این که دولت مکلف به مهار تورم و حمایت از رشد تولید شده بود نمونه بارز این مسئله است. درحالی که پیش از اتمام سال ۱۴۰۱ مسئولان وعده تثبیت نرخ ارز مبنا در محدوده کانال قیمتی ۲۸‌هزار تومان را به نقل از هیئت دولت می‌دادند، نبود وحدت رویه در سیاست‌‌‌های ارزی مسئولان اقتصادی کشور باعث شد نرخ ارز مبنای خوراک پتروشیمی‌ها بنا بر ادعای فعالان این حوزه ظرف دومین هفته از سال ۱۴۰۲ به بیش از  ۳۶‌هزار تومان افزایش یابد. در همین اثنا 13 فروردین از سوی بانک مرکزی اعلام شد نرخ ارز مبنا برای خوراک پتروشیمی‌ها به کانال 28 هزار تومان بازگردانده شد.

تولیدی ها با مغز به زمین خورده اند!

ناظران یکی از تولیدکنندگان پلاستیک و پلیمر استان با انتقاد از این رویه در        گفت وگو با خراسان رضوی می‌گوید: با این رویه دولت، تولیدکننده در همین هفته اول سال مهار تورم و رشد تولید « با مغز به زمین» خورده است. دولت و وزیر صمت وعده داده بودند نرخ خوراک پتروشیمی‌ها در سه‌ ماه اول سال هیچ تغییری نمی‌کند، رهبر معظم انقلاب اعلام کردند امسال سال مهار تورم و رشد تولید است، اما از همان ابتدای سال ما اقدام به خرید مواد اولیه از یکی از پتروشیمی‌ها کردیم، قیمتی که به ما اعلام شد تا 25 درصد گران‌تر از اسفندماه سال گذشته بود و بر اساس دلار 36 هزارتومانی تعیین ‌شده بود.

این تولیدکننده می‌گوید: ما چندین بار اعتراض کردیم که این قیمت‌ها خلاف وعده دولت است و بازار کشش این افزایش قیمت را ندارد و با این رویه، خبری از مهار تورم نخواهد بود. در همین کشمکش و پیگیری بودیم که روز گذشته اعلام شد قیمت پایه بر اساس دلار 28 هزارتومانی خواهد بود این یعنی بنده تولیدکننده با مغز به زمین خواهم خورد.

ضرر تولیدی را چه کسی جبران می‌کند؟

ناظران با اشاره به خرید حدود 4 تن مواد اولیه خود در هفته اول امسال می‌گوید: بنده تولیدکننده هفته گذشته برای این که بتوانم خط تولیدم را فعال نگه ‌دارم و سفارش‌ها را تولید کنم مجبور شدم با دلار 36 هزارتومانی مواد اولیه خریداری کنم، حالا دولت اعلام کرده قیمت پایه بر اساس دلار 28 هزارتومانی است این یعنی بنده در همین هفته اول 30 درصد متضرر خواهم شد. در همین محموله 4 تنی منِ تولیدکننده حدود 300 میلیون تومان متضرر می‌شوم، چه کسی می‌خواهد این ضرر را جبران کند؟ چرا دولت در ابتدای سال اجازه داد قیمت خوراک پتروشیمی‌ها تا 30 درصد رشد پیدا کند و حالا خلق‌الساعه تصمیم گرفته قیمت را 8 هزار تومان کاهش دهد؟ این تصمیم را چرا همان ابتدای سال نگرفت؟ چرا بعد از دو هفته قیمت‌ها را بازگرداند؟ تکلیف تولیدکننده‌ای که مواد اولیه را با دلار 36 هزارتومانی خریداری کرده چه می‌شود؟

وی با انتقاد شدید از این تصمیم می‌گوید: حالا که بازار به قیمت 36 هزار تومان رسیده است دولت باید اجازه می‌داد بر همین اساس عمل شود نه این که یک ‌باره تصمیم بگیرد قیمت را به عقب برگرداند و هزاران تولیدکننده که مواد اولیه را با نرخ 36 هزار تومان خریداری کرده‌اند به زمین بزند. با این رویه دولت نه ‌تنها تورم کنترل نمی‌شود بلکه تولید هم به زمین خواهد خورد.

تصمیمات با شعار سال سازگار نیست

فیروز ابراهیمی دیگر تولیدکننده پلاستیک و پلیمر استان و رئیس این انجمن نیز از تصمیم دولت شاکی است. ابراهیمی در گفت وگو با خراسان رضوی می‌گوید: حداقل 1500 واحد تولیدی پلاستیک و پلیمر در استان خراسان رضوی فعال هستند و الان تفاوت قیمت بین واحد تولیدی که هفته گذشته مواد اولیه را خریداری کرده با واحدی که امروز می‌خواهد خرید کند حداقل 7 هزار تومان است.رئیس خانه صمت استان با انتقاد از این تصمیمات دولت می‌ افزاید: تغییر قیمت از اساس اشتباه بوده. وقتی سال را با شعار مهار تورم نام‌گذاری می‌کنیم چرا باید ابتدای سال شاهد افزایش 20تا 30  درصدی قیمت مواد اولیه پلیمر و پلاستیک باشیم؟ این افزایش 7 تا 8 هزارتومانی به ضرر چه کسی است؟ تمام شرکت‌های پتروشیمی به نحوی دولتی و شبه‌دولتی‌اند و خصوصی نیستند، چرا اجازه داده شد قیمت‌ها از همان ابتدای سال 30 درصد افزایش پیدا کند؟ هزاران شرکت در سراسر کشور خرید کردند. از دوشنبه هفته گذشته که قیمت‌ها در بورس بارگذاری شد تولیدی‌ها ثبت سفارش و مواد اولیه  را خریداری کردند، حالا یک‌باره تصمیم گرفته می‌شود قیمت به 28 هزار تومان بازگردانده شود، تکلیف هزاران واحد تولیدی پلیمر و پلاستیکی که هزاران تن مواد اولیه با نرخ دلار 36 هزارتومانی خریداری کرده‌اند چه می‌شود؟ این تفاوت قیمت برای یک واحد تولیدی حداقل یک میلیارد تومان است، آن‌هم واحدهای تولیدی خردی که در کل سال نمی‌توانند درآمد یک‌ میلیاردی داشته باشند، این ضرر را چه کسی جبران می‌کند؟ چه کسی پاسخگوست؟

برای مهار تورم باید دولت حمایت کند

رئیس انجمن پلیمر و پلاستیک استان می‌گوید: دولت موظف است این ضرر را جبران کند، زیرا پتروشیمی‌ها دولتی‌اند و باید واحدهایی که با نرخ دلار 36 هزارتومانی مواد اولیه خریداری کرده‌اند، بستانکار شوند و دولت این تفاوت 8 هزارتومانی را جبران کند در غیر این صورت ضرر جبران‌ناپذیری در سال رشد تولید و مهار تورم به واحدهای تولیدی وارد خواهد شد.

ابراهیمی درباره این که این قیمت‌گذاری‌های دولتی و مابه‌التفاوت نرخ ارز دولتی با بازار آزاد منجر به ایجاد رانت و فساد خواهد شد، می‌گوید: ما قبول داریم که باید بازار نرخ تعیین کند، اما آیا جامعه و مردم توان تحمل تورم مجدد 50 درصدی را دارند؟ به نظر بنده خیر، جامعه دیگر تاب‌وتوان تورم جدید را ندارد آن‌هم در شرایطی که حداقل دستمزد کارگر تنها 27 درصد افزایش پیدا کرده و نرخ تورم بالای 50 درصد است. به همین دلیل دولت باید در حوزه‌هایی که دست خودش است مانند خوراک پتروشیمی‌ها این کمک را بکند تا تورم تا حدی کنترل شود.

نباید بیش از 10 درصد افزایش قیمت داشته باشیم

رئیس انجمن تولیدکنندگان پلیمر و پلاستیک استان درباره افزایش قیمت محصولات این حوزه می‌گوید: با توجه به این که قیمت مواد اولیه بر اساس دلار 28 هزارتومانی نرخ‌گذاری شده است هیچ مواد تولیدی پلاستیکی و پلیمری حداقل در استان خراسان رضوی در نیمه دوم فروردین نباید تفاوت قیمت حداکثر 10 درصدی با نرخ نیمه دوم اسفندماه سال گذشته داشته باشد. یعنی نهایت افزایش قیمت این محصولات با توجه به هزینه‌های ثانویه مانند افزایش حقوق و خدمات و حامل‌های انرژی نباید از 10 درصد نسبت به نیمه دوم اسفند پارسال تجاوز کند و اگر واحدی بیشتر از این افزایش قیمت محصول داشته باشد قابل‌ پیگیری است.

سخن پایانی

در پایان باید اذعان کرد نظارت نکردن دولت بر نرخ‌گذاری‌های خوراک پتروشیمی‌ها در ابتدای سال، آن هم در شرایطی که تمامی این شرکت‌ها زیر نظر دولت هستند اقدامی عجیب است که به نظر می‌رسد در ابتدای سال دولت در نظر داشت قیمت‌ها را به نرخ واقعی دلار نزدیک‌تر کند، اما با تغییر 8 هزارتومانی قیمت‌ها دولت متوجه خروجی این تصمیم مبنی برجهش 30 درصدی قیمت محصولات پلاستیکی و پلیمری در بازار شده است و این تغییر با شعار سال منافات خواهد داشت درنتیجه در یک تصمیم خلق‌الساعه برای جلوگیری از جهش قیمتی و تورم خلاف تصمیم ابتدای سال، نرخ پایه خوراک پتروشیمی‌ها را به 28 هزار تومان سال گذشته بازگرداند اما این تصمیم دو عارضه خواهد داشت؛ ابتدا این که بسیاری از واحدهای تولیدی مواد اولیه را با نرخ دلار 36 هزار تومان خریداری کردند و اگر دولت از آن‌ها حمایت نکند ناچار هستند قیمت محصول نهایی خود را بر اساس نرخ دلار 36 هزارتومانی به مصرف‌کنندگان عرضه کنند که این یعنی خواه‌ناخواه قیمت‌ها حداقل در همین ماه آینده 30 درصد افزایش پیدا می‌کند و تجربه نشان داده تأثیر اولیه موج جهش قیمت تا ماه‌ها در زنجیره‌های مختلف ماندگار خواهد بود.

دوم این که تفاوت قیمت بین قیمت پایه 28 هزار تومان با نرخ دلار آزاد حدود 49 هزارتومانی فرصت را برای ایجاد رانت و فساد فراهم می‌کند، چه ‌بسا فاکتورهای صوری که تهیه می‌شود و شرکت‌های دارای نفوذ مواد اولیه را با نرخ 28 هزار تومان خریداری می کنند تا در بازار آزاد با نرخ 40 هزار تومان و بالاتر بفروشند مانند اتفاقی که در سال‌های 97 تا 99 رخ داد. این رویه منجر به خروج مواد اولیه پتروشیمی و صادرات آن خواهد شد درنتیجه شاهد کمبود مواد اولیه پتروشیمی در بازار خواهیم بود که خروجی آن افزایش قیمت‌ها خواهد بود.

بنابراین صرف این که دولت یک نرخ دستوری برای مواد اولیه و خوراک پتروشیمی‌ها تعیین کند راهکاری برای جلوگیری از تورم نیست بلکه در رده‌های ثانویه و زنجیره تولید باید دولت نظارت‌های جدی و شدیدتری داشته باشد ،زیرا قطعاً این رویه تعیین قیمت نه‌تنها به سود مصرف‌کننده نیست بلکه جیب برخی فعالان دارای نفوذ و رانت را پر پول‌تر خواهد کرد و در ادامه نه‌تنها تورم مهار نخواهد شد بلکه بخش تولید و زنجیره‌های خرد زیر پای رانت‌خواران خرد خواهند شد.

 

خراسان- اگر چه تلاطم بازارها در ماه های پایانی سال های گذشته، پیش بینی روند اقتصاد و بازار سرمایه را دشوار کرده بود، با این حال، علایمی که در هفته های پایانی سال قبل هویدا شد، امید به روند صعودی بازار سرمایه را بیشتر کرد. به طوری که هم اینک شاخص کل بورس، با همه اما و اگرها، قله تاریخی و البته تاریک خود در مرداد 99 را پشت سر گذاشته و پیش بینی های مثبتی از ادامه این روند وجود دارد.

جهش نرخ ارز در نیمه دوم سال گذشته بر خلاف این که بازار طلا و سکه و دیگر دارایی ها را بالا کشید، موجب نشد بازار سرمایه از لاک دفاعی و احتیاطی خود بیرون بیاید. علت آن نیز تقریباً مشخص است. افزایش نرخ ارز به عنوان لنگرگاه اصلی تورم در اقتصاد ایران، به شدت انتظارات تورمی را افزایش داد و موجب شد سرمایه گذاران به سراغ دم دست ترین و مطمئن ترین دارایی ها برای سرمایه گذاری نقدینگی بروند تا قدرت خرید آن ها در سیلاب تورمی حداقل محفوظ بماند. در این میان سرمایه گذاری در بورس به دلیل بی اعتمادی به آن، که ریشه در عواملی نظیر دخالت  های دولتی و ریسک های سیاسی دارد، به حاشیه رانده شد و سرمایه گذاران ترجیح دادند به رغم تلاش سیاست گذاران برای حمایت از این بازار نظیر بیمه سهام، با خروج پول از این بازار، به بازارهای موازی دیگر روی بیاورند.

با این حال، هر چه به انتهای سال 1401 نزدیک تر شدیم، علایم امیدوارکننده ای از کاهش ریسک ها به بازار سرمایه مخابره شد. نمونه آن مصالحه ایران و عربستان بود که تاثیر فوری و قابل توجهی بر نرخ دلار گذاشت. دلاری که با صعود خود به حوالی 60 هزار تومان در بازار آزاد، بیش از همه نگرانی ها را درباره وضعیت اقتصاد کشور برانگیخته بود.

آشکارتر شدن ظرفیت های رشد بازار سرمایه در پایان 1401

به نظر می رسد افت نرخ ارز به پشتوانه کاهش ریسک های سیاسی در انتهای سال گذشته فرصتی را فراهم کرد تا بار دیگر ظرفیت های بازار سرمایه برای رشد پیش چشم سرمایه گذاران قرار گیرد. نخستین موضوع، نرخ تورمی بود که طبق داده های بانک مرکزی، در پایان سال به بیش از 63 درصد رسید. از سوی دیگر، تردید سرمایه گذاران به رغم رشد نرخ دلار موجب شده بود تا بخشی از ظرفیت رشد بازار سرمایه از منظر رشد نرخ دلار و بهبود وضعیت شرکت های صادراتی دست نخورده باقی بماند. بالارفتن ارزش دارایی شرکت های بورسی نیز ظرفیت دیگری بود که زیر فشار ریسک های موجود، محبوس مانده بود.

از منظر آماری، نگاهی به کارنامه بازارها نشان می دهد که بازدهی بازار سرمایه در سال گذشته نسبت به دیگر دارایی ها عقب ماندگی قابل ملاحظه ای داشته است.  همان گونه که در نمودار مشاهده می شود، سال گذشته، بازدهی بورس در حالی به 43 درصد رسید که این رقم برای دلار 74 و سکه بیش از 150 و در حدود 170 درصد بوده است.

جهش شاخص بورس به بالاتر از قله تاریخی

با توجه به آن چه گفته شد، شاخص بازار سرمایه از ابتدای سال 1402 روند صعودی قابل ملاحظه ای داشته است. به طوری که در آخرین روز کاری هفته گذشته، شاخص کل قله تاریخی سال 99 را که البته با خاطرات تلخ سرمایه گذاران همراه است، رد کرد. این شاخص تنها در 8 روز کاری ابتدایی امسال، بیش از 8 درصد افزایش یافته و به بیش از 2 میلیون و 119 هزار واحد رسیده است.

این در حالی است که به نظر می رسد، روند تحولات مثبت به نفع بازار سرمایه همچنان ادامه دارد. به گزارش تسنیم، دولت در اقدام اخیر خود، پس از کاهش قیمت پایه محصولات پلیمری و پتروشیمی، با فاصله کمی و در اقدامی غیر منتظره مبنای محاسبه نرخ تسعیر ارز برای خوراک پتروشیمی و پالایشگاهی را با کاهش 15 درصدی، از هر دلار 36 هزار تومان به 28500 تومان تقلیل داده است. این در حالی است که نرخ متوسط محصولات صادراتی و وارداتی (نرخ کشف شده)، نزدیک به حدود نرخ بازار مبادله ارز و طلا (حدود 36 هزار تومان) است. در نتیجه می توان گفت این اقدام به سودآوری بیشتر این شرکت ها که اندازه قابل توجهی نیز در بازار سرمایه دارند منتهی خواهد شد. به طور خاص ملاحظه می شود که نماد فارس (متعلق به پتروشیمی خلیج فارس) دیروز تاثیر 8 هزار و 300 واحدی در کل رشد 41 هزار واحدی بورس داشت.

آیا رشد بورس حبابی است؟ 

سوالی که در این جا در باره رکوردشکنی بورس در ذهن سهامداران وجود دارد این است که آیا این رشد شاخص قابل اعتماد است؟  یا مانند رشد شاخص در سال 99، حبابی است و دوباره شاهد تکرار حادثه تلخ سقوط خواهیم بود؟

بخش مهمی از پاسخ به این سوال را با توجه به آن چه در بالا اشاره شد، می توان ارائه داد. همان طور که دیدیم، آمارها به روشنی گواه این موضوع هستند که عقب ماندگی قابل ملاحظه ای در بازار سرمایه نسبت به بازار دیگر دارایی ها به وجود آمده که نشانه ای قابل توجه برای حبابی نبودن رشد اخیر شاخص بورس است.

گزارش ایرنا نیز در این زمینه با بیان این که شاهد اشباع قیمت در بازارهای موازی بورس هستیم و حتی احتمال کاهش حباب قیمتی آن ها وجود دارد، می افزاید: در بورس برخی نماگرهای هشداردهنده حباب که درسقف قبلی بازار در سال 99 به ارقام عجیب و غریب رسیده بودند، هم اینک ارقام منطقی را مخابره می کنند.

بورس به کدام سو خواهد رفت؟

در پاسخ به این سوال، «محمدرضا دهقانی احمدآباد» در گفت‌وگو با ایرنا اظهار کرد: اگر بتوان به سهامداران چنین اطمینانی داد که هیچ‌گونه دخالتی در ساز و کار بازار صورت نمی‌گیرد، می‌توان به بهبود وضعیت بازار امیدوار بود. وی به احتمال تغییرات در نوع قیمت‌گذاری کالاها و نیز حذف قیمت‌گذاری دستوری از اقتصاد کشور اشاره کرد و گفت: به هر طریقی که بتوان نرخ تعیین شده از طریق بازار را به رسمیت شناخت، شکی وجود ندارد که پول‌های سرگردان جمع‌آوری و جذب بازار سرمایه خواهند شد؛ این موضوع ضمن کمک به اقتصاد کشور، می‌تواند مانع رشد مخرب بازارهای موازی شود که هیچ نتیجه‌ای جز آسیب به اقتصاد ندارد. وی افزود: زمانی که از بررسی عملکرد بازار صحبت می‌شود باید فاکتورهای بنیادی بازار مانند نرخ ارز، قیمت فلزات اساسی، تورم و درصد تقسیم سود شرکت‌ها ارزیابی شود تا بتوان از این طریق سودآوری شرکت‌ها را برآورد کرد. با در نظر گرفتن چنین بررسی‌هایی به این جمع‌بندی می‌رسیم که با فرض ثبات متغیرهای اعلام شده در وضعیت فعلی، سودآوری شرکت‌ها افزایش پیدا می‌کند و انتظار روند بهتر از معاملات بورس وجود خواهد داشت.

 

  یکی از وحشتناک‌ترین و غیراخلاقی‌ترین آزمایش‌های انجام شده در تاریخ مربوط به پژوهشی است که روی 22 بچه یتیم انجام شده است. سال‌ها پیش بر خلاف این روزها، آزمایش‌ها و مطالعات روان شناختی دارای مجوزهای مشخصی نبود و بسیاری از آزمایش‌ها بدون نظارت‌های اخلاقی انجام می‌شدند. یکی از این آزمایش‌ها در دهه 1930 و توسط دانشگاه آیووا در ایالات‌متحده انجام شد. ماجرای این آزمایش چیست و چه درس‌هایی می‌توان از نتایج آن گرفت؟

 

 

در روزهای اخیر برخی از رسانه های غربی به ویژه نشریه اکسیوس موضوع توافق موقت هسته ای را برای چندمین بار در سال های اخیر پس از خروج آمریکا از برجام ، مطرح و داغ کردند و این بار مدعی شدند این طرح بین آمریکا و اسرائیل پخته شده و مورد توافق ضمنی سه کشور اروپایی آلمان ، انگلیس و فرانسه نیز هست . اما به نظر می رسد همان طور که نشریه مذکور مدعی شده ایران برای چندمین بار موضوعی به نام توافق موقت را قبول نکرده است و این طرح نیز نتوانسته رضایت ایران را جلب کند . سوال این جاست که در صورت صحت ادعای اکسیوس درباره ارائه طرح توافق موقت ، چرا تهران حاضر به قبول آن نشده است و اصولا تبعات منفی چنین طرحی برای ایران چیست؟

جمهوری اسلامی ایران از اردیبهشت 1398 و بر پایه کاهش گام به گام تعهدات برجامی خود در حوزه هسته ای و سپس در آذر 1399 در چارچوب قانون راهبردی مجلس ، تقریبا همه تعهدات هسته ای خود را در برجام کنار گذاشت تا به نوعی توازن میان بازگشت تحریم ها از سوی آمریکا و در واقع اروپا و آمریکا و تعهدات ایران را در برجام دوباره برقرار سازد. این فرایند باعث شده تا ایران امروز ذخایر مهمی از اورانیوم غنی شده به ویژه 60درصد و 20درصد داشته باشد که نگرانی دولت های غربی به ویژه دولت بایدن و رژیم صهیونیستی را در پی داشته است . چنین فضای نگران کننده ای برای غرب، اگر چه زجرآور است اما برای ایران می تواند به عنوان یک ابزار در مذاکرات عمل کند و از طرفی نگذارد طرف مقابل به سمت اقدامات احمقانه ای همچون اقدام نظامی برود و از طرف دیگر حتی ابزاری به نام اسنپ بک را برای بازگرداندن قطعنامه های پیشین کند سازد . بر این اساس طرحی به عنوان توافق موقت می تواند این نقطه مثبت ایران را از بین ببرد یا تضعیف کند و در برابرش تحریم هایی لغو شوند که یا ارزش چندانی ندارند یا در بازی زمان که غربی ها در آن استاد هستند به نفع طرف مقابل ما تمام شود .

این رویکرد مشابه رویکردی است که توسط جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید و بیل برنز، رئیس سیا که از اعضای ارشد دولت اوباما بودند، در سال ۲۰۱۳ و مذاکرات برجام دنبال شد که شامل توقف کوتاه مدت بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای ایران در ازای کاهش جزئی تحریم‌ها می‌شد. رویکردی که حدود دو سال به طول انجامید و عملا در مقاطعی حتی به سمت شکست مطلق هم نزدیک شد که اگر درایت طرف ایرانی نبود شاید اصولا برجامی متولد نمی‌شد. در حالی که امروز تا انتخابات پایان دوره اول ریاست جمهوری بایدن کمتر از یک سال و نیم باقی مانده و با توجه به پیروزی های جمهوری خواهان همیشه مخالف برجام در مجلس نمایندگان، هیچ بعید نیست دموکرات ها سنگر سنا و کاخ سفید را هم ببازند و نتوانند همین توافق موقت نیم بند را نیز عملی کنند تا به توافق نهایی و کامل برسد .

نکته سوم و مهم تر این که ایران در همه این 5 سال خروج غیر قانونی ترامپ از برجام، تاکید و تصریح داشته که به چیزی کمتر از برجام راضی نمی شود و نمی تواند توافقی گام به گام را بپذیرد که نه ضمانت اجرایی دارد و نه اعتمادی به طرف مقابل هست . این که ایران غنی سازی بالای 3.67درصد خود را متوقف کند و در ازای آن امتیازاتی بگیرد که انتفاع اقتصادی ویژه ای برای ایران نداشته باشد و از همه بدتر باعث شود تا اصل برجام و تعهدات طرف مقابل در آن زیر سوال برود یا به دنبال توافق جدیدی بروند از جمله موضوعات خطرناک چنین طرحی است ،ضمن این که اصولا بعید نیست طرف مقابل در مرحله بعد از توافق موقت، دیگر به برجام راضی نشود و به دنبال توافق در موضوعات غیر هسته ای هم برود که نتیجه اش نه تنها مرگ برجام است بلکه ما را وارد چاهی می کند که با مذاکرات فرسایشی و طولانی از وضعیت کنونی به مراتب بدتر خواهد بود .اگر چه ظاهرا هنوز این طرح توافق موقت نیز به صورت رسمی به ایران ارائه نشده  اما با موارد گفته شده در بالا و مواردی که قابل گفتن نیست می توان نتیجه گرفت ارائه چنین طرحی در رسانه ها در حالی که می دانند ایران قبول نکرده و نخواهد کرد تنها با هدف مقصر سازی ایران بوده و نه حل و فصل منصفانه تنش موجود. با این شرایط تهران نمی تواند طرحی را بعد از این همه سال صبر و تحمل سخت بپذیرد که منافع اولیه و ابتدایی اش در آن لحاظ نشده باشد .

   معیشت مردم، مهم ترین مسئله‌ کشور است.

یک اقتصاد نابسامان بر فرهنگ جامعه هم اثرگذار است  

راهبرد «مشارکت، امنیت، سلامت و رقابت انتخابات» از هم اکنون مشخص شود تا انتخاباتی خوب، سالم و با مشارکت بالا داشته باشیم  

 

 

 

حجت الاسلام حسن روحانی که در دیدار نوروزی با مدیران ارشد دولت یازدهم و دوازدهم  خود در سال‌های 92 تا 1400 و نیز حامیان و علاقه‌مندان گفتمان اعتدال حضور یافته بود، ارتباط نداشتن سیاست خارجی با اقتصاد را بی اساس خواند، گریزی به انتخابات مجلس در امسال زد و راه حل اصلی کشور را همه پرسی در سه زمینه بیان کرد . به گزارش عصر ایران، روحانی در این دیدار  با شیرین ندانستن رخدادهای سالی که پشت سر گذاشتیم، سال جدید را سال «امتحان نظام در انتخابات اسفند ماه» توصیف کرد و گفت: چشم دنیا به انتخابات اسفندماه است تا ببینند و ببینیم سالم و رقابتی و آزاد برگزار خواهد شد یا نه. موعد برگزاری انتخابات ( مجلس شورای اسلامی) البته اسفند 1402 است اما لوازم آن را باید از خیلی زودتر فراهم کرد هر چند که به جز انتخابات مجلس، با اجرای اصل 59 هم می‌توان مستقیم  به نظر مردم مراجعه کرد. نمی‌شود که عدد تفسیر از یک کلمۀ واحد (نظارت) در یک جا (انتخابات) 100 باشد و به صدا و سیما که برسد صفر.  در حالی که در قانون اساسی هم از نظارت بر انتخابات سخن به میان آمده و هم بر صدا و سیما. وی ادعای ارتباط نداشتن سیاست خارجی با اقتصاد و معیشت مردم را «بی‌اساس» دانست و به عنوان شاهد مثال گفت: «دیدید تا اسم عباس عراقچی آمد از قیمت دلار دو هزار تومان کم شد و به طعنه افزود: لابد اگر آقای ظریف می‌رفت 5 هزار تومان کم می‌شد! هنگامی که یکی از حاضران به مزاح یادآور شد «‌و اگر خود شما 10 هزار تومان» بلافاصله پاسخ داد:«دکتر ظریف هم از طرف ما می‌رفت.»  رئیس جمهوری پیشین ایران با استقبال از شعار سال (‌مهار تورم و رشد تولید) از منظر آن که بخشی از تحول به مثابه خواست عمومی را بازمی تاباند، تحقق این امر را منوط به تحول در سیاست خارجی و داخلی دانست و در عین حال گفت: این امر - کاهش تورم- شدنی است کما این که دو بار در تاریخ جمهوری اسلامی تجربه شده و مردم ثمرات آن را چشیده‌اند. نوبت اول و در سال‌های 82 و 83 و 84 ( در دولت دوم خاتمی) و نوبت دوم در زمستان 94 (‌با شروع برجام) و در ادامه درسال‌های 95 و 96 و بهار 97 (‌قبل از خروج ترامپ از برجام). او همچنین اضافه کرد در آن دو سال و نیم ( زمستان 94، سال‌های 95 و 96 و بهار 97) نه تنها شاهد کاهش تورم بودیم که تک رقمی هم شد و حتی نرخ 7 درصد را هم شاهد بودیم و در سال 95 رشد اقتصادی نیز به چنان حدی رسید که از آن به عنوان بالاترین رشد اقتصادی در جهان یاد شد. حسن روحانی به اشارات انتخاباتی بسنده نکرد و راه حل اصلی مشکلات با هدف تحول را اجرای اصل 59 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (‌برگزاری همه‌پرسی و مراجعه به آرای عمومی) ذکر کرد و گفت: «هر چند سوالات مردم متعدد است اما در این همه‌پرسی می‌توان سه پرسش اساسی در سه زمینۀ سیاست خارجی، سیاست داخلی و اقتصاد را با مردم در میان نهاد.»

 

 

 

 

 

بغداد و اربیل برای از سرگیری صادرات نفت منطقه کردستان عراق توافق کردند

بده بستان نفتی السودانی با اربیل

 

محمدی – سیاست یک بام و دو هوای آمریکا در قبال مذاکرات هسته ای احیای برجام همچنان ادامه دارد و در حالی که در رسانه ها سخن از کنار گذاشتن برجام از دستور کار می گویند رسانه های غربی از جمله آکسیوس از تلاش بایدن و تیمش برای ارائه ابتکارات جدید مذاکراتی پرده برمی دارند و با این که در خود گزارش آکسیوس اعلام شده ایران چنین طرحی موسوم به «توافق موقت » را رد کرده، با این حال واشنگتن به این افشاگری نیز واکنش نشان داده و آن را زیر سوال می برد . این سیاست یک بام و دو هوای آمریکایی ها مانع اصلی بن بست کنونی در رسیدن به توافقی است که به نظر می رسد راه زیادی برای نهایی شدن ندارد اما بازی های واشنگتن باعث شده تا هم طولانی شود و هم پیچیده .رسانه آمریکایی آکسیوس نوشت: به گفته ۱۰ مقام اسرائیلی، دیپلمات‌های غربی و کارشناسان آمریکایی، دولت بایدن در هفته‌های اخیر با شرکای اروپایی و اسرائیلی‌اش درباره پیشنهادی برای توافق موقت با ایران بحث کرده است که شامل توقف بخشی از تحریم‌ها در ازای «فریز» شدن بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای ایران می‌شود. در ادامه این مطلب آمده است: رویکرد جدید دولت بایدن نشان می‌دهد که ایالات متحده چقدر نگران پیشرفت‌های اخیر در برنامه هسته‌ای ایران است. ایالات متحده دیپلماسی برای رسیدن به توافق برای احیای برجام را رد نکرده است، اما سال گذشته به دلیل کمک نظامی ایران به روسیه و نحوه برخورد با حوادث پاییز، آن را از دستور کار خارج کرد.بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اواخر فوریه، ایران 87.5 کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصد غنی شده انباشت کرده است. کارشناسان می‌گویند که اگر این اورانیوم تا درجه تسلیحات ۹۰ درصد غنی شود، برای تولید حداقل یک بمب هسته‌ای کافی است. مقامات اسرائیلی به تازگی به دولت بایدن و چندین کشور اروپایی گفته‌اند که در صورت غنی‌سازی اورانیوم بالای ۶۰ درصد، ایران وارد قلمرو خطرناکی خواهد شد که می‌تواند باعث حمله نظامی اسرائیل شود.به گفته ۱۰ منبع، دولت بایدن در ژانویه بحث درباره رویکرد جدید را آغاز کرد و در ماه فوریه به اسرائیل و متحدان E۳ خود - فرانسه، آلمان و بریتانیا - درباره آن اطلاع رسانی کرد. به گفته چهار تن از مقامات اسرائیلی، دیپلمات‌های غربی و کارشناسان آمریکایی، پیشنهاد مورد بحث شامل کاهش برخی از تحریم‌ها، در مقابل توقف برخی فعالیت‌های هسته ای، عمدتاً غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد می شود. یک مقام اسرائیلی و یک دیپلمات غربی گفتند که ایرانی‌ها از گفت وگو‌های ایالات متحده آگاه هستند، اما تاکنون این ایده را رد کرده اند.به گفته این سه مقام اسرائیلی و دیپلمات‌های غربی، مقامات ایرانی تاکنون رویکرد جدید را رد کرده‌اند و گفته‌اند که قبلاً کارساز نبوده و آن‌ها خواهان توافقی نیستند که چیزی کمتر از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ باشد، اما در حالی که این ادعا از سوی یک رسانه آمریکایی همسو با دولت این کشور مطرح شده ، یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در واکنش به گزارش نشریه گفت: «قرار نیست به جزئیات مکالمات دیپلماتیک بپردازیم یا به شایعاتی که بسیاری از آن ها دروغ هستند پاسخ دهیم.»همچنین روزنامه تایمز اسرائیل گزارش داده الی کوهن، وزیر خارجه صهیونیست‌ها با وزیر خارجه فرانسه درباره روش‌های متوقف کردن برنامه هسته‌ای ایران تلفنی گفت‌وگو کرده است.  به نوشته این رسانه، تل‌آویو خواستار توبیخ ایران در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ماه ژوئیه است و کوهن در تلاش است کشورهای غربی را به اتخاذ «موضع سخت» علیه ایران ترغیب کند.  کوهن در همین زمینه قصد دارد به جمهوری چک سفر و با مقام‌های این کشور درباره ایران رایزنی کند. جمهوری چک ریاست نشست آینده شورای حکام آژانس اتمی را بر عهده خواهد داشت.

 

غفوریان- انتشار خبر آبگیری سد «چم‌شیر» در استان کهگیلویه و بویراحمد در 26 دی ماه گذشته تا حدود زیادی بی‌توجهی به ابهام سازمان محیط زیست و هشدارهای فعالان محیط زیست درباره تبعات راه اندازی این سد بود. اگرچه وزارت نیرو معتقد است، احداث این سد با مجوزهای پیشین محیط زیستی پیگیری شده است، اما مسئولان فعلی سازمان محیط زیست معتقدند که با توجه به گذشت زمان، این بررسی ها و مجوزها باید روزآمد شود. با همه این حرف و حدیث ها، حجم آبگیری این سد تاکنون(اواسط فروردین) به بیش از 445 میلیون مترمکعب رسیده و معادل 20 درصد حجم ذخیره سد است. 

مخالفان آبگیری چه می گویند؟

فعالان محیط زیست و کارشناسان حوزه آب، معتقدند: با توجه به قرارگیری بستر این سد روی سازند نمکی گچساران و مشاهده رخنمون نمکی در نزدیکی مخزن چم‌شیر، در صورت آبگیری این سد، میزان شوری رودخانه زهره چند برابر خواهد شد و کیفیت آب آن به حدی پایین می‌آید که دیگر حتی برای کشاورزی مناسب نخواهد بود. آن ها می گویند: این اتفاق آثار زیست‌محیطی جبران‌ناپذیری را بر مناطق پایین‌دست سد وارد خواهد کرد و می‌تواند این مناطق را در درازمدت به شوره‌زار و کانون ریزگرد تبدیل کند.

علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست نیز در  30آذر که آبگیری این سد را محتمل می‌دانست اعلام کرده بود، فعلا با آبگیری مخالفیم و اجازه ایجاد گتوند دوم را نمی‌دهیم و فعلا قرار نیست هیچ گونه آبگیری انجام شود.

اگرچه به نظر سازمان محیط زیست توجه نشد و فقط چند روز بعد از این اظهارنظر صریح، چم‌شیر آبگیری شد، اما فعالان محیط زیست از پیگیری و هشدارهایشان دست برنداشتند.

انجام بررسی ها با کارشناسان نهاد ریاست جمهوری

با افزایش نسبی بارندگی در ماه اخیر و تداوم آبگیری چم‌شیر، طبق گزارش خبرگزاری استانی تسنیم در کهگیلویه و بویراحمد، آبگیری این سد هم‌اکنون به حجم20 درصد از مخزن سد رسیده است. در تازه‌ترین اظهارنظر، 14 فروردین یعنی دو روز قبل، آرش مصلح مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد گفت: براساس آخرین اندازه‌گیری‌ها، شوری و تلخی آب سد چم‌شیر گچساران از حد استاندارد هم کمتر است و هیچ نگرانی درباره کیفیت آب سد چم‌شیر وجود ندارد.

شرکت آب استان مهر تایید بر کیفیت آب می زند

طبق گزارش تسنیم، مصلح این را هم گفته که آزمایش‌های اخیر از آب سد  چم‌شیر گچساران میزان مواد محلول در آب این سد را  نه تنها کمتر از حد مجاز نشان داده  بلکه مهر تاییدی هم بر کیفیت مطلوب آب سد چم‌شیر زده و آب این سد قابل مصرف برای مصارف شرب و کشاورزی است. وی حجم ذخیره فعلی سد چم‌شیر را 445 میلیون متر مکعب اعلام کرد و افزود:  EC (مقدار املاح هدایت الکتریکی موجود در آب یا مقدار شوری)  سد چم‌شیر 1200 است که به نوعی باید گفت بهترین وضعیت را در این زمینه دارد. مصلح این را هم گفته که به دلیل حساسیت موضوع، اندازه‌گیری اخیر با حضور کارشناسان اعزامی از نهاد ریاست جمهوری انجام شده است.

بررسی های مستقل چه می گوید؟

با وجود این که بررسی های اخیر شرکت آب کهگیلویه و بویراحمد، از سلامت آب می گوید، روزهای قبل از پایان سال ، دکتر جهانشیر محمدزاده هابیلی دانشیار بخش مهندسی آب دانشگاه شیراز نیز شخصا در محل سد و رودخانه بالادست آن یعنی «زهره» حاضر می شود و میزان EC  و شوری آب را پایش می کند که ویدئوی آن نیز در رسانه ها منتشر شد. او پس از پایش خود گفت: EC آب در بالادست در ایستگاه حاج قلندر، 1500 میکروموس، در داخل مخزن روی 2100 میکروموس و در بخش خروجی آب از سد روی 2700 میکروموس است و این یعنی، آب در ابتدای مسیر خود روی زون های شور و چشمه های آب شور کف مخزن، از 1500 به 2700 میکروموس رسیده است. ما مسیر پایین دست و پس از زون های شور را هم پایش کردیم که EC آب روی 4هزارو100 میکروموس بود و این نشان می دهد، هشدارهای ما مبنی بر بازنگری در آبگیری این سد درست بوده است و به نظر می رسد این حجم EC در آب، پایین دست را به شوره زار تبدیل خواهد کرد.

 

 

سیدخلیل سجادپور- نزاع خونبار مشتریان کبابی با چند برادر در یکی از محلات مشهد، در حالی با یک کشته و 5 مجروح به پایان رسید که عاملان این درگیری وحشتناک، انگیزه جنایت را غرور جوان «فکل جاهلی» دانستند که سوار بر موتورسیکلت، آتش نزاع را شعله ور کرد.

به گزارش اختصاصی روزنامه خراسان، شب چهاردهم بهمن سال گذشته، چند جوان وارد کباب فروشی در اطراف میدان عسکریه مشهد شدند و 16 سیخ کباب سفارش دادند. در حالی که هنوز برخی از جوانان مذکور مشغول صرف کباب بودند، ناگهان دو تن از آنان از کباب فروشی بیرون آمدند و سوار بر موتورسیکلت شدند. آنان چرخ موتورسیکلت را بر سپر پراید 111 یکی از دوستانشان می کوبیدند که جلوی یک  دستگاه پژو پارس پارک شده بود. آن ها با هل دادن پراید موجب برخورد سپر آن به سپر دو خودرو می شدند که ناگهان مالک پژو پارس متوجه ماجرا شد و از منزلش بیرون آمد. او به سمت جوان موتورسواری رفت که موهای پر پشت و فرفری او جلب توجه می کرد. مالک پژو با اعتراض به جوان موفرفری از او و دوستان کباب خورش خواست تا دست از این رفتار زشت بردارند امااین موضوع به غرور جوان فکلی برخورد و بدین ترتیب پس از یک مشاجره لفظی، درگیری خونبار درحالی رخ داد که دیگر برادران مالک پژو که از ساکنان همان محله بودند، وارد ماجرا شدند. طولی نکشید که تیغه های چاقو و قمه در تاریکی شب درخشید و چندین نفر با زخم های عمیق و وحشتناک بر کف آسفالت خیابان افتادند. در این میان یکی از جوانان کباب خور که به طرفداری از دوستانش وارد درگیری شده بودند، بر اثر اصابت ضربات چاقو جان سپرد و 4 برادر نیز به همراه فرزند یکی از آنان به شدت مجروح و روانه بیمارستان شدند.

گزارش روزنامه خراسان حاکی است دقایقی بعد با فرار تعدادی از عاملان این نزاع مرگبار از صحنه جنایت، موضوع از طریق عوامل امدادی به پلیس 110 گزارش شد و گروهی از عوامل انتظامی به سرپرستی سرهنگ علی برزنونی (رئیس کلانتری میرزا کوچک خان) به حفظ صحنه درگیری پرداختند و عملیات انتظامی را با دستورهای شفاهی قاضی ویژه قتل عمد برای شناسایی و دستگیری عاملان این نزاع دسته جمعی آغاز کردند. هنوز ساعتی از این نزاع مرگبار نگذشته بود که دامنه تحقیقات قاضی دکتر صادق صفری به بیمارستان شهید هاشمی نژاد مشهد رسید و بدین ترتیب در همان ساعات اولیه بررسی های قضایی، تعدادی از عاملان شرکت در نزاع منجر به قتل دستگیر و به پنجه عدالت سپرده شدند. از سوی دیگر با انتقال جسد جوان 21 ساله به پزشکی قانونی، تحقیقات و بازجویی از متهمان دستگیر شده ادامه یافت و آن ها اسفند سال گذشته، صحنه جنایت را در حضور قاضی شعبه 208 دادسرای عمومی و انقلاب مشهد بازسازی کردند و به تشریح جزئیات این جنایت وحشتناک پرداختند.

بنابر گزارش روزنامه خراسان، در ابتدای بازسازی صحنه قتل که سرهنگ ولی نجفی (رئیس دایره قتل عمد پلیس آگاهی خراسان رضوی) نیز حضور داشت ابتدا سروان منفرد (افسر پرونده) به تشریح خلاصه ای از محتویات پرونده و اعترافات متهمان در مراحل بازجویی پرداخت و سپس با دستور قاضی دکتر صفری، بیش از 12 متهم مقابل دوربین قوه قضاییه قرار گرفتند و جزئیات این جنایت هولناک را بازگو کردند.

در حالی که عوامل انتظامی برای امنیت محل وقوع جرم در اطراف میدان عسکریه مستقر شده بودند، «مجتبی» (یکی از متهمان پرونده) با معرفی کامل خود گفت: وقتی از خانه بیرون آمدم و موتورسوار فکلی را دیدم که پراید را مدام به سمت خودروی پژو هل می دهد، به او گفتم: این کار را نکنید! ولی او خیره به چشمانم نگاه کرد و گفت: پولش را می  دهم! من که از پاسخ او متعجب شده بودم به موهایش نظری انداختم و ادامه دادم: اگر تو پول داری، برو فکل هایت را آرایش کن! در این هنگام ناگهان دو جوان از درون پراید 111 پیاده شدند و با حالت جاهلی گفتند: ما پولش را می دهیم! به یکی از آن ها گفتم: شما جاهلید! گفت: بله! ما جاهلیم! و ... در این لحظه بود که یکی از آن ها با مشت به صورتم کوبید و دیگری هم که مرا گرفته بود با سر به صورتم ضربه زد! و درگیری شروع شد. لحظاتی بعد و درحالی که سروصداها شدت گرفته و دختری نیز همراه آن چند جوان بود که از کبابی بیرون آمده بودند، ناگهان اطراف من خلوت شد. هنگامی که در تاریکی شب به آن سو نگریستم تازه فهمیدم که آن چند جوان با  دیگر برادرانم درگیر شده اند و چاقوکشی می کنند! 

در این هنگام یکی از آن ها با شیلنگ به طرف من حمله ور شد که من شیلنگ را از او گرفتم و متوجه شدم که خواهرم نیز با سروصداهای موجود از خانه بیرون آمده است ولی چند جوان روی مرتضی و حسن (دو تن از برادران متهم) ریخته بودند و آن ها برادرانم را با ضربات چاقو مجروح کردند.

به گزارش روزنامه خراسان، «مرتضی» (یکی دیگر از متهمان) نیز به قاضی ویژه قتل عمد گفت: وقتی از پنجره منزل متوجه درگیری برادرانم شدم و دیدم «حسن» روی زمین افتاده و چند نفر به او حمله می کنند، از خانه بیرون آمدم که یکی از مهاجمان دستم را با قمه زد ولی دیدم روده های برادرم از شکمش خارج شده است.

«حسن» نیز با تایید اظهارات برادرانش گفت: درگیری برادرم با موتورسواران لفظی بود ولی آن ها به سمت او حمله کردند و زمانی که من وارد درگیری شدم چاقو خوردم در حالی که چند نفر روی سرم ریخته بودند. 

«مصطفی» (متهم به قتل) نیز در ادامه بازسازی صحنه جنایت، مقابل دوربین قوه قضاییه ایستاد و به مقام قضایی گفت: وقتی سروصداهای داخل خیابان را شنیدم در حال استحمام بودم که بلافاصله لباس هایم را پوشیدم و از خانه بیرون آمدم. در این هنگام جوانی را  دیدم که زن برادرم را هل داد و برخی هم با چاقو به سوی برادرانم حمله ور شده اند. من هم چاقویی را که داخل خیابان افتاده بود از روی زمین برداشتم و از پشت سر به شانه یکی از مهاجمان ضربه زدم که روی زمین افتاد ولی یکی از آن ها تیغه قمه را به شکم من فرو کرد به طوری که خون از آن فواره می زد و برادران دیگرم نیز زخمی شده بودند.

بنابر گزارش اختصاصی روزنامه خراسان، پس از تکمیل تحقیقات در صحنه وقوع جرم، بررسی های قضایی با استنادات و دلایل قانونی در شعبه 208 دادسرای عمومی و انقلاب (ویژه پرونده های جنایی) ادامه یافت و با اعترافات متهمان برخی دیگر از زوایای پنهان این جنایت وحشتناک فاش شد که به خاطر غرور جاهلی یک جوان فکلی رخ داد.

 

وب 1؛ نسخه معمولی یک اتفاق غیرمعمولی!

دنیای بدون گوگل و شبکه‌های اجتماعی را تصور کنید. خبرها بیشتر توسط رسانه‌های مکتوب دست‌به‌دست و اغلب محتوا توسط کسب‌وکارها، روزنامه‌ها و سازمان‌ها تولید می‌شد. این تصویر عصر کلاسیک اینترنت است که از اواسط دهه 90 تا سال2000 ادامه ‌داشت و مردم آن را با «شبکه جهانی وب» یا «نت» می‌شناختند. در آن زمان مردم نمی‌توانستند تصاویر خود را به اشتراک بگذارند، نظرات‌شان را بنویسند یا بلاگ‌های شخصی داشته‌ باشند. در واقع در آن فضا کاربران نمی‌توانستند تعاملی در فضای اینترنت داشته‌باشند و حساب کاربری بسازند. از دانلود آهنگ در چند دقیقه خبری نبود و برای دانلود یک فیلم باید روزها صبرمی‌کردید تازه اگر به در بسته نمی‌خوردید. برای اتصال به اینترنت دایل‌آپ با صدای قیژقیژ معروفش، لازم بود اتصال تلفن قطع شود. در واقع در این دوره کاربران تنها حکم مصرف‌کننده‌‌های محصولاتی را داشتند که توسط تولیدکننده‌های محتوا و وب مسترها تولید می‌شد؛ روندی که در وب2 به طور کلی تغییر کرد. به هرحال وب1 با همه کم و کاستی‌های خود اولین قدم برای شروع یک انقلاب غیرقابل ‌‌پیش بینی در جهان دیجیتال بود.

وب 2؛ تعامل وب و کاربر

اوایل سال2000 فضای وب در یک دوراهی بزرگ قرار داشت. این فضا می‌توانست شبیه یک دهکده متروک و دورافتاده باشد اما با ظهور شبکه‌های اجتماعی و ایجاد فضای تعاملی در گوشه‌گوشه این فضا، وب2 به یک دهکده جهانیِ شلوغ تبدیل‌ شد. مردم در این فضا ‌توانستند تصاویر خود را بارگذاری کنند و به اشتراک ‌بگذارند و در یوتیوب محتوای ویدئویی تولید کنند. کم‌کم اتصال‌های دایل‌آپ جای خود را به اینترنت‌های پرسرعت و بی‌سیم داد. به لطف وب2 مردم سراسر دنیا می‌توانستند در یک بازی آنلاین، با هم همکاری کنند یا در مقابل هم قرار بگیرند. فیس بوک به ارتباط بیشتر مردم با هم کمک ‌کرد و اینستاگرام فضایی را برای اشتراک‌گذاری عکس و ویدئو از طریق تلفن همراه ‌هوشمند فراهم‌ کرد. فروشگاه‌های اینترنتی به میدان آمدند، شرکت‌های بزرگ بخشی از فروش خود را به فروش آنلاین اختصاص ‌دادند و خرید اینترنتی بخشی از زندگی مردم شد. تصویری از دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم بخشی از فضای وب2 است. به ‌هر حال در دنیای وب2 باز هم همه‌چیز در انحصار کاربران نیست و همچنان ارزیابی محتوایی تولیدی کاربران، برعهده شرکت‌های بزرگی مانند فیس بوک، توئیتر و... است. کاربران، محصولاتی برای غول‌های بزرگ فناوری مانند گوگل و دیگر شبکه‌های اجتماعی هستند. این شرکت‌های بزرگ اطلاعات جامع و کاملی را از کاربران در سرورهای خود ذخیره ‌می‌کنند و ممکن است برای کسب درآمد بیشتر، همه یا بخشی از آن را به شرکت‌های دیگر بفروشند و وب 3 برای خط زدن همه این گزینه‌ها در راه است.

وب3؛ بدون حضور غول‌ها

وب 2 یک اکوسیستم متمرکز دارد و وب 3 یک پلتفرم غیرمتمرکز با استفاده از فناوری بلاکچین رمزنگاری شده است. در وب3 به‌جای حکومت چند غول بزرگ فناوری، شرکت‌های خوشه‌ای غیرمتمرکز در وب فعالیت ‌دارند. حفاظت اطلاعات کاربران در وب3 به صورت فردی است و برنامه‌ها به اطلاعات محرمانه و شخصی فرد دسترسی ندارند. یکی دیگر از مهم‌ترین تفاوت‌های وب2 و 3 به هوش مصنوعی مربوط است. به احتمال زیاد هنگام خرید آنلاین با پیشنهاد خرید محصولات مشابه مواجه شده‌اید. در چنین موقعیتی وب‌سایت فروشنده، از رفتار آنلاین و آفلاین مشتری اطلاعاتی دارد و بر همان اساس به او محصولی را پیشنهاد ‌می‌دهد. وب3 هم از سازوکارهای یادگیری و اپلیکیشن‌های مشابه به شیوه‌ فیلترشده استفاده‌ می‌کند. در واقع اینترنت از رفتار کاربر می‌آموزد و با پیشنهادهای محتوایی متناسب با نیازها، جست وجوها و فعالیت‌هایش به او پاداش می‌دهد. در وب3، به جای استفاده از گوگل درایو یا دراپ‌باکس برای ذخیره‌سازی، توزیع و اشتراک‌گذاری فایل‌ها از سرویس‌هایی مثل Storj  Siacoin ،Filecoin یا IPFS استفاده خواهید کرد. همچنین ممکن است به جای برقراری ارتباط از طریق واتس‌اپ، زوم یا اسکایپ از پلتفرم‌هایی مثل‌ Status استفاده کنید. شاید مقابله با اینستاگرام، فیس بوک و توئیتر سخت باشد اما طولی نمی‌کشد که در وب3 شاهد شکل‌های جدیدی از شبکه‌های اجتماعی مثل Steemit ،Hive یا Alaska خواهیم بود. حتی گوگل کروم هم اولویت جهانی خود را به مرورگرهایی مثل Brave واگذار خواهد کرد که امنیت بیشتری ارائه می‌دهند. تمام جایگزین‌های سرویس‌های کنونی، کنترل کاربر بر داده‌هایش را افزایش خواهد داد و به بهبود پروتکل‌های امنیتی، بی‌نام بودن و پیشگیری از سوءاستفاده‌ سازمان‌های فناوری از داده‌ها یا کنترل کامل آن‌ها بر اطلاعات یا خدماتی مشخص کمک خواهد کرد. البته این مرحله با چالش‌هایی هم مواجه است. در شرایط فعلی وب۲ میزبان بیش از 1.5 میلیارد وب‌سایت است که کاوش هوش ‌مصنوعی در تمام این اطلاعات زمان‌بر خواهد بود. ممکن است کاربرانی با نیت‌های بدخواهانه ‌بتوانند اطلاعات غلط و گمراه‌کننده را در وب۳ منتشر و زمینه را برای جرایم آنلاین فراهم کنند و اتفاقاتی که کمتر می‌توان آن را پیش‌بینی کرد.

 

منابع: زومیت- دیجیاتو- ویرگول